Etiket: bal

BAL

Hazırlayan :Dr.Devrim OSKAY

Meşe Balı

Bal, bal arılarının çiçek nektarından (Apis mellifera ; Aile: Apidae) oluşan doğal bir üründür. Bal, yaklaşık 5500 yıl öncesinden beri insanlar tarafından kullanılmaktadır. Yunanlılar da dahil olmak üzere çoğu antik topluluk, Çin, Mısırlı, Roma, Mayalar ve Babilliler, beslenme ve tıbbi özellikleri için bal tüketirlerdi. Bal sadece böcek türevli doğal bir üründür ve beslenme, kozmetik, terapötik ve endüstriyel değere sahip. Bal dengeli bir diyet olarak gözden geçirilir ve her yaşta erkek ve kadın için eşit derecede değerlidir. Balın soğutulmasına gerek yoktur, asla bozulmaz ve oda sıcaklığında kuru bir yerde de açılmadan saklanabilir. Balın su aktivitesi (WA) 0,56 ila 0,62 arasındadır ve pH değeri yaklaşık 3.9. Bal, yüksek fruktoz seviyesine sahip olduğu için (bal tablet şekerinden % 25 daha tatlıdır) antik dönemden itibaren doğal bir tatlandırıcı olarak kullanılmıştır. Ayrıca, içeceklerde bal kullanımı giderek daha popüler hale gelmektedir. Günümüzde birçok insan hastalığının tedavi için bal kullanımı hakkında bilgiler mevcuttur. Bilimsel kanıtlar, balın antioksidan, anti-enflamatuar, antibakteriyel, antidiyabetik, solunum, gastrointestinal, kardiyovasküler ve sinir sistemi dahil olmak üzere sağlığa yararlı ve koruyucu çeşitli etkilerini göstermektedir.

Balın tıbbi geçmişi

Taş Devri resimlerinden elde edilen kanıtlar, 8000 yıl önce ortaya çıkan bal gibi arı ürünleri ile hastalıkların tedavisini göstermektedir. Kadim parşömenler, tabletler ve kitaplar-Sümer kil tabletleri (MÖ 6200), Mısır papirisi (MÖ 1900–1250), Veda (Hindu kutsal kitabı) 5000 yıl, Kur’an-ı Kerim, İncil ve Hipokrat (MÖ 460-357) balın yaygın ilaç olarak kullanılabilirliğinden bahsetmektedir. Kur’an balın tedavi edici aktivitesini belirtmektedir. Rab arılara ilham verdi, kovanlarını tepelere, ağaçlara ve insanın yaşam alanına yapmasına, bedenlerinden farklı renklere sahip bir içecek gelir, burada insanlık için şifa verilir, aslında bu bir işarettir, düşünmek gerekir. Bal, göz hastalıkları, astım, boğaz enfeksiyonları, tüberküloz, susuzluk, hıçkırık, yorgunluk, baş dönmesi, hepatit, kabızlık, solucan istilası, egzama, ülser iyileşmesi ve geleneksel tıpta yaralar gibi çeşitli hastalık durumlarında kullanılmıştır.

Balın besleyici ve besleyici olmayan bileşenleri

Günümüze kadar yaklaşık 300 çeşit bal tanımlanmıştır. Bu çeşitlilik, bal arıları tarafından toplanan farklı nektar tipleri ile ilgilidir. Balın ana bileşimi kuru ağırlığının % 95-97’sine katkıda bulunan karbonhidratlardır. Ayrıca, bal proteinler, vitaminler, amino asitler, mineraller ve organik asitler gibi ana bileşikleri içerir. Saf bal ayrıca flavonoidler, polifenoller, indirgeyici bileşikler, alkaloidler, glikozitler, kardiyak glikozitler, antrakinon ve uçucu bileşiklerden oluşur. Monosakkaritler (fruktoz ve glikoz) en önemli şekerlerdir. Balın besinsel ve fiziksel etkilerinin çoğuna katkıda bulunabilir. Monosakkaritlere ek olarak, daha az miktarlarda disakkarit (sükroz, galaktoz, alfa, beta-trehaloz, gentiobioz ve laminaribiyoz), trisakaritler (melezitoz) , maltotrioz, 1-ketoz, panoz, izomaltoz glikoz, erloz, izomaltotrioz, theanderose, centose, izopanoz ve maltopentaoz) ve balda oligosakkaritler bulunur. Bu şekerlerin çoğu, balın olgunlaşması ve olgunlaşma süreleri sırasında oluşur. Glikoz oksidasyonunun bir ürünü olan glukonik asit, balda bulunan ana organik asittir; ayrıca az miktarda asetik, formik ve sitrik bulunmuştur. Bu organik asitler, balın asidik (pH 3.2 ve 4.5 arasında) özelliklerinden sorumludur. Bal ayrıca bazı önemli amino asitlerden oluşur, örneğin dokuz esansiyel amino asit ve asparagin ve glutamin hariç tüm esansiyel olmayan amino asitler. Prolin, balda birincil amino asit, ardından diğer amino asit tipleri olarak rapor edilmiştir. Enzimler (diyastaz, invertazlar, glikoz oksidaz, katalaz ve asit fosfataz) balın ana protein bileşenlerini oluşturur. Baldaki vitamin seviyesi düşüktür ve önerilen günlük alım miktarına yakın değildir. Suda çözünen tüm vitaminler balda bulunur, C vitamini en sık görülür. Balda fosfor, sodyum, kalsiyum, potasyum, kükürt, magnezyum ve klor gibi tüm ana mineraller de dahil olmak üzere yaklaşık 31 değişken mineral bulunmuştur. Balda silikon (Si), rubidyum (RB), vanadyum (V), zirkonyum (Zr), lityum (Li) ve stronsiyum (Sr) gibi birçok temel eser bileşen tespit edilir. Bununla birlikte, kurşun (Pb), kadmiyum (Cd) ve arsenik (As) gibi bazı ağır metaller kirletici olarak mevcuttur. Önceki çalışmalar balda potansiyel biyomedikal etkilerine katkıda bulunan yaklaşık 600 uçucu bileşimi tespit etmiştir. Balda uçucu bileşikler genel olarak düşüktür düzeydedir. Fakat aldehitler, alkoller, hidrokarbonlar, ketonlar, asit esterleri, benzen ve türevleri, piran, terpen ve türevleri, norisoprenoids, hem de kükürt, furan ve siklik bileşikler dahildir. Antioksidan görevi gören flavonoidler ve polifenoller, balda bulunan iki ana biyoaktif moleküldür. Son kanıtlar balda yaklaşık otuz çeşit polifenol bulunduğunu göstermiştir. Balda bu polifenollerin varlığı ve seviyeleri çiçek kaynağına, iklimsel ve coğrafi koşullara bağlı olarak değişebilir. Galangin, quercetin, kaempferol, luteolin ve ishamhamnetin gibi bazı biyoaktif bileşikler, tüm bal türlerinde bulunurken, naringenin ve hesperetin sadece belirli çeşitlerde bulunur. Genel olarak, baldaki en fenolik ve flavonoid bileşikleri gallik asit, siringik asit, ellagik asit, benzoik asit, sinnamik asit, klorojenik asit, kafeik asit, ishamhamnetin, ferulik asitler, mirisetin, chrysin, kumarik asit, apigenin, kuersetin içerir. Bal içeriklerinin, antioksidan, antimikrobiyal, antienflamatuar, çoğalmayı önleyici, antikanser ve antimetastatik etkiler gösterdiği bildirilmiştir.

Baldaki başlıca flavonoidlerin, organik asitlerin ve fenolik asitlerin yapıları

Flavonoidler, heterosiklik bir piran halkası ile birleştirilen iki benzen halkası içeren 15 karbonlu bir yapıya sahip aktif doğal bileşikler grubunu belirtir. Genellikle flavonoller (quercetin, kaempferol ve pinobanksin), flavonlar (luteolin, apigenin) olarak sınıflandırılırlar. ve chrysin), flavanonlar (naringenin, pinokembrin ve hesperetin), izoflavonlar (genistein) ve antosiyanidinleri içerir. Genistein, chrysin, luteolin ve naringenin dahil bazı flavonoidlerin östrojenik aktivite gösterdiği ve genellikle fitoöstrojenler balda bulunan başlıca flavonoidlerin ve fenolik asitlerin kimyasal yapılarını gösterir.

Balın biyolojik aktiviteleri

Antioksidan aktivite

Oksidanlar ajanlar oksijen gibi gıdalar ve insan vücudunda tespit edilen bir antioksidan olarak hasar önlenmesinde rol oynarlar. Doğal antioksidanlar tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak, araştırmalar, doğal etkilerinde bir fonksiyonu tasvir yaşlanma ve işlemin çoğunda bal, serbest radikaller ve reaktif oksijen türleri (ROS) olarak adlandırılan oksijenden uzaklaşır, metabolizma sırasında üretilir. Bu bileşenler, hücre zarlarındaki, enzimlerin yanı sıra DNA’daki lipitler ve protein bileşenleri ile etkileşime girer. Bu zararlı reaksiyonlar çeşitli hastalıklara yol açabilir. Neyse ki, antioksidanlar serbest radikalleri zarar vermeden önce keser. Hem enzimatik hem de enzimatik olmayan maddeler koruyucu antioksidan için geçerlidir. Balın antioksidan özellikler için yeteneği balın rengi ile ilgilidir; bu nedenle, koyu renkli bal daha yüksek antioksidan değerine sahiptir. Fenolik bileşiklerin, balın antioksidan aktivitesinden en önemli sorumlu faktör olduğu gösterilmiştir, çünkü fenolik seviye, balın radikal absorbans aktivite değerleri ile ilişkilidir. Balın bir diyet antioksidanı gibi davranma yeteneği vardır. Bilimsel literatüre göre, tek başına veya geleneksel tedavi ile kombinasyon halinde uygulanan bal, oksidatif stresle yaygın olarak ilişkili kontrolünde yeni bir antioksidan olabilir. Aslında deneysel araştırmalardan elde edilen bu verilerin çoğundan, balın farklı insan rahatsızlıklarında bu antioksidan etkisinin incelenmesine büyük ihtiyaç vardır.

Antimikrobiyal aktivite

Balın antimikrobiyal aktivitesi için ana faktörler enzimatik glukoz oksidasyon reaksiyonu ve bazı fiziksel yönleridir. Ancak balın antimikrobiyal aktivitesini gösterebilen diğer faktörler arasında yüksek ozmotik basınç / düşük nem, düşük pH / asidik ortam bulunmaktadır. , düşük protein içeriği, yüksek karbon / azot oranı, yüksek indirgeyici şeker seviyesi nedeniyle düşük redoks potansiyeli, çözünmüş oksijeni ve diğer kimyasal ajanları / fitokimyasalları sınırlayan bir viskozite. Düşük nem ve su asitliği, glikoz oksidaz ve hidrojen peroksit gibi balın özellikleri nedeniyle bal, maya ve bakterilerin büyümesine yardımcı olmaz. Peroksidazın tamamı antibakteriyel bal seviyesinin kaynağı değildir, ancak balda terpenler, pinokembrin, benzil alkol, 3,5-dimetoksi-4-hidroksibenzoik asit (siringik asit), metil-3 dahil olmak üzere birçok ürün keşfedilmiştir. 5-dimetoksi-4-hidroksibenzoat (metil şırınga), 2-hidroksi-3-fenilpropiyonik asit, 2-hidroksibenzoik asit, 3,4,5-trimetoksibenzoik asit ve 1,4-dihidroksibenzen.

Birçok araştırma, balın antibakteriyel aktivitesinin minimum inhibitör konsantrasyon olduğunu gösterdi; Bu nedenle, bal tamamen inhibe edici büyüme için gerekli olan en az bir konsantrasyona sahiptir. Bal birçok türleri arasında, manuka bal nonperoxide En yüksek aktivite seviyesine sahiptir. Araştırmalar; balın Escherichia coli ve Staphylococcus aureus bakterilerini önemli ölçüde önlenebilir. Balın antibakteriyel aktivitesinin birçok bakteriyel patojen ve mantar üzerinde etkili olduğu gösterilmiştir.

Apoptotik aktivite

Kanser hücreleri yetersiz apoptotik ciro ve kontrolsüz hücresel proliferasyon ile karakterizedir. Kanser tedavisi için uygulanan kimyasallar apoptoz indükleyicidir. Bal, mitokondriyal membranın depolarizasyonu yoluyla birçok kanser hücresinde apoptoz yapar. Bal, yüksek fenolik bileşeniyle ilişkili insan kolon kanseri hücre hatlarında kaspaz 3 aktivasyonunu ve poli (ADP-riboz) polimeraz (PARP) bölünmesini arttırır. Ayrıca pro- ve anti- kolon kanserinde apoptotik proteinler. Bal, p53, kaspaz 3 ve proapoptotik protein Bax’ın ekspresyonunu indükler ve ayrıca anti-apoptotik protein Bcl2’nin ekspresyonunu aşağı regüle eder. Bal, p53 ve p53’ün aktivasyonuna yol açan ROS’u pro- ve Bcl-2 ve Bax gibi anti-apoptotik proteinler. Balın oral uygulaması, pro-apoptotik protein Bax ekspresyonunu arttırır ve ayrıca Wistar sıçanlarının tümör dokusundaki anti-apoptotik protein Bcl-2 ekspresyonunu azaltır. Manuka balının intravenöz enjeksiyonu, kaspaz 9’un dahil edilmesi yoluyla kanser hücresi hatları üzerindeki apoptotik etkisini uygular ve bu da yürütücü protein olan kaspaz-3’ü aktive eder. Apoptoz, PARP aktivasyonu, DNA parçalanması ve Bcl-2 ekspresyonunun kaybını da içeren manuka balı tarafından yapılmıştır. Balın apoptotik özellikleri, günümüzde kullanılan birçok kemoterapötik olduğu için anti-kanser ajanı olarak olası bir doğal madde olmasını sağlar.

Anti-enflamatuar ve immünomodülatör aktiviteler

Kronik inflamasyon dokulara zarar vererek iyileşmeyi engelleyebilir. Mevcut literatüre göre bal, hayvan modellerinde, hücre kültürlerinde ve klinik çalışmalarda inflamatuar yanıtı azaltır. Baldaki fenolik içerik, anti-enflamatuar etkiden sorumludur. Bu fenolik ve flavonoidler. bileşikler siklooksijenaz-2 (COX-2) ve / veya indüklenebilir nitrik oksit sentazın (iNOS) pro-enflamatuar aktivitelerinin baskılanmasına neden olur. Bal ve bileşenlerinin, iNOS, ornitin dekarboksilaz, tirosin kinaz ve COX-2 dahil olmak üzere proteinlerin düzenlenmesinde rol oynadığı gösterilmiştir. Tümör nekroz faktörü alfa, interlökin-1 beta (IL-1β) ve IL-6 üretimini indüklemek için farklı bal türleri keşfedilmiştir. Bal T ve B lenfositlerini, antikorları, eozinofiller, nötrofiller, monositleri arttırır.

Yavaş emilimin kısa zincirli yağ asidi (SCFA) fermantasyon ajanlarının üretimine yol açtığı belirtilmiştir. Balın yutulmasının SCFA üretimine neden olabileceği muhtemel bir mekanizmadır.  SCFA’nın immünomodülatör etkileri, doğrulanmıştır. Bu nedenle, bal, bu fermente edilebilir şekerlerin aracılığıyla bağışıklık tepkisine neden olabilir. Bir şeker, nigerooligosaccharides, bal içinde mevcut immüno etkilere sahip olduğu gözlenmiştir. Baldaki şeker olmayan maddeler de immünomodülasyon için sorumludur.

Tıbbi özellikler

Bal ve yara

Bal, bazı modern kimyasallar bu konuda başarısız olduğunda insanlığın bildiği en eski yara iyileştirici ajandır.  Deneysel araştırmalar, antibakteriyel, antiviral, antienflamatuar ve antioksidan gibi biyoaktiviteleri nedeniyle yara iyileşmesinde kullanımını destekleyen daha fazla belge göstermiştir. Ayrıca, bal enfeksiyona karşı bağışıklık tepkisini aktive eder. Bal ile bağışıklık tepkisinin diğer özelliklerinin uyarılması da bildirilmiştir (B- ve T-lenfositlerin çoğalması ve fagosit aktivitesi). Bal, antikor oluşumunu indükler. Birçok kanıt, akut yaraların kontrolünde ve tedavisinde ve hafif ila orta dereceli yüzeysel ve kısmi kalınlıkta yanıklarda bal kullanımını önermektedir. Bazı çalışmalar balın yara tedavisi ve bacak ülserleri ile ilgili etkinliğini göstermesine rağmen, mevcut kanıtları güçlendirmek için bu konuda daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Bal ve diyabet

Balın diyabetes mellitus (şeker hastalığı) tedavisinde yararlı etkilerini gösteren güçlü kanıtlar vardır. Bu sonuçlar, bal veya diğer güçlü antioksidanların diyabetes mellitus kontrolünde standart antidiyabetik ilaçlara ek olarak kullanılmasının tedavi edici beklentilerini göstermektedir. Antioksidanların kullanımıyla ilgili kısıtlamalar ile ilgili olarak, ROS üretimini azaltmayı hedefleyen diğer müdahaleler de geleneksel diyabet tedavisine ek olarak kullanılabilir. Tip 1 ve Tip 2 diyabetes mellitus klinik çalışmalarından birinde, bal uygulaması tip 1 diyabet ve normalde sakaroz veya glikozdan çok daha düşük glisemik indeks ile ilişkilendirilmiştir. Tip 2 diyabetin bal, glikoz ve sükroz için benzer değerleri vardır. Diyabetik hastalarda bal, dekstrana kıyasla plazma glukoz seviyesinde önemli bir azalmaya neden olabilir. Normal ve hiperlipidemik hastalarda kan lipitlerini, homosistein ve C-reaktif protein içeriğini de azaltır. Bununla birlikte, özellikle diyabetes mellitusun hem oksidatif stresi hem de hiperglisemiyi hedefleyen müdahalelerle kontrol etme umuduyla ilgili birkaç soru kalmıştır. Ayrıca, balın şeker hastalığının tedavisinde terapötik etkileri sadece gliseminin kontrolü ile sınırlı kalmayabilir, aynı zamanda ilişkili metabolik komplikasyon hastalıklarının iyileştirilmesi için de genişletilebilir.

Bal ve kanser

Mevcut çalışmalar, balın çeşitli mekanizmalar yoluyla antikanser etkileri gösterebileceğini göstermektedir. Araştırmalar, balın, apoptoz, antimutajenik, antiproliferatif ve antienflamatuar yolların indüklenmesi de dahil olmak üzere çoklu hücre sinyal yollarıyla etkileşimi yoluyla antikanser özelliğine sahip olduğunu göstermiştir. Bal bağışıklık yanıtlarını değiştirir. Balın, hücre proliferasyonunu önlediği, apoptozu indüklediği, hücre döngüsü ilerlemesini değiştirdiği ve cilt kanseri hücreleri (melanom), adenokarsinom epitel gibi çeşitli kanser türlerinde mitokondriyal membran depolarizasyonuna neden olduğu gösterilmiştir. hücreler, serviks kanseri hücreleri, endometriyal kanser hücreleri, karaciğer kanseri hücreleri, kolorektal kanser hücreleri, prostat kanseri hücreleri, böbrek hücreli karsinom, mesane kanseri hücreleri, insan küçük hücreli dışı akciğer kanseri, kemik kanseri hücreleri (osteosarkom) ve lösemi ve ağız kanseri hücreleri (oral skuamöz hücreli karsinom). Ek olarak, bal, göğüs kanseri, karsinom, melanom, kolon karsinomu, hepatik kanser ve mesane kanseri dahil olmak üzere hayvan modellemesinde çeşitli tümör formlarını inhibe edebilir. Bununla birlikte, bal ve kanserin olumlu etkisi konusundaki anlayışımızı geliştirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Bal ve astım

Bal, halk tıbbında iltihaplanma, öksürük ve ateş tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Balın astımla ilişkili semptomları azaltmada veya astım indüksiyonunu engellemede önleyici bir ajan olarak hareket etme kabiliyeti gösterilmiştir. Kronik bronşit ve bronşiyal astım hayvan modellemesinde oral bal tüketimi ile tedavi edildi. Ayrıca, Kamaruzaman ve ark . balla yapılan tedavinin, hava yolundaki astıma bağlı histopatolojik değişiklikleri azaltarak ovalbumin kaynaklı hava yolu inflamasyonunu etkili bir şekilde inhibe ettiğini ve ayrıca astımın indüksiyonunu inhibe ettiğini göstermiştir. Balın solunmasının, mukus salgılayan goblet hücresi hiperplazisini etkili bir şekilde giderdiği de keşfedilmiştir. Bununla birlikte, balın astım semptomlarını azalttığı mekanizmaları daha iyi anlamak için balın bu etkilerini araştırmak için gelecekteki çalışmalara ihtiyaç vardır.

Bal ve kardiyovasküler hastalıklar

Balda bulunan flavonoidler, polifenolikler, C vitamini ve monofenolikler gibi antioksidanlar, kardiyovasküler başarısızlık riskinde azalma ile ilişkili olabilir. Koroner kalp hastalığında, antioksidan, antitrombotik, anti-iskemik ve vazorelaksant ve flavonoidler gibi flavonoidlerin koruyucu etkileri üç mekanizma yoluyla koroner kalp rahatsızlığı riskini azaltır: (a) koroner vazodilatasyonun iyileştirilmesi, (b) kandaki pıhtılaşma trombositleri ve (c) düşük yoğunluklu lipoproteinlerin oksitlenmesini önleme. Çok çeşitli antioksidan tipleri olmasına rağmen, farklı bal türlerinde kafeik asit, quercetin, fenetil ester, kaempferol, galangin ve akasetin baskındır. Bazı araştırmalar, bazı bal polifenollerinin kardiyovasküler bozuklukları azaltmada umut verici bir farmakolojik fonksiyona sahip olduğunu göstermiştir. İnvitro ve invivo araştırma ve klinik araştırmalar, bu bileşiklerin tıbbi uygulamalarda daha da geçerli kılınması için başlatılmalıdır.

Bal ve nörolojik hastalıklar

Nutrasötik ajanların yeni nöroprotektif terapiler olarak gösterilmesi için önemli bilimsel literatür vardır ve bal, bu kadar umut verici nutrasötik antioksidanlardan biridir. Bal, anksiyolitik, antidepresan, antikonvülsan ve antinosiseptif etkiler uygular ve merkezi sinir sisteminin oksidatif içeriğini iyileştirir. Bal üzerine yapılan çeşitli çalışmalar, bal polifenollerinin nootropik ve nöroprotektif özelliklere sahip olduğunu ileri sürmektedir. Balın polifenol bileşenleri, amiloid beta da dahil olmak üzere yanlış katlanmış proteinlerin nörotoksisitesine, yaşlanmasına ve patolojik birikmesine yol açan biyolojik oksidatif stresi giderir. Balın polifenol bileşenleri, kinolinik asit ve kainik asit dahil olmak üzere eksitotoksinler ve 5-S-sisteinil-dopamin ve 1-metil-4-fenil-1,2,3,6-tetrahidropiridin dahil olmak üzere nörotoksinler yoluyla oksidatif strese karşı koyar. Ayrıca, bal polifenol bileşenleri, amiloid beta, metil cıva ile indüklenen ve retinoid yoluyla doğrudan apoptotik zorluklara karşı koyarlar. Ham bal ve bal polifenol, immünojenik nörotoksinler veya iskemi hasarı ile indüklenen mikroglia kaynaklı nöroenflamasyonu azaltır. Bal polifenolleri, bellekte yer alan bir beyin yapısı olan hipokampusta nöroenflamasyona karşı koyar. Bal polifenolleri hafıza bozukluklarını önler ve moleküler düzeyde hafıza gelişimini destekler. Çeşitli araştırmalar, spesifik sinir devresindeki değişikliklerin balın hafıza iyileştiren ve nörofarmakolojik etkilerinin altında olduğunu öne sürmektedir.

Bal ve gastrointestinal hastalıklar

Balın, periodontal ve diğer oral bozukluklar, dispepsi ve oral rehidrasyon tedavisinin bir parçası gibi gastrointestinal sistemin çeşitli durumları için potansiyel olarak yararlı olduğu ileri sürülmüştür. İnvitroçalışmalar balın Helicobacter pylori’ye karşı bakterisidal aktivite uyguladığını öne sürmektedir, ancak Helicobacter eradikasyonunu indüklemek için manuka bal tedavisinin klinik bir denemesi faydalı bir tedaviyi gösterememiştir. Ayrıca, bal, oral rehidrasyon tedavisinin bir parçası olarak etkili olabilir ve klinik bir çalışma olarak, bal, gastroenterit ile hastaneye başvuran bebeklerin ve çocukların tedavisinde terapötik etkiler gösterir, balla tedavi edilen hastalarda belirgin bir diyare süresi gösterir.

Almanya’da 2017 yılında yapılan çalışmada bal tüketiminin kandaki trigliserid düzeyini düşürdüğünü göstermiştir.

Spesifik olarak, balın, çoklu patolojileri olan bir dizi ağızda oluşan ülsere ve özellikle oral mukozit tedavisinde etkili olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.

Göz kuruması hastalığına karşı Manuka balı ile formüle edilen göz damlası, gözyaşı filmi buharlaşma oranını azaltmada etkili olduğu bildirilmiştir.

Alzheimer hastalığı (AD), diğerleri arasında beyindeki anormal asetil ve butirilkolinesteraz seviyeleri ile karakterize ilerleyici bir nörodejeneratif hastalıktır. Yapılan çalışmada, AChE inhibisyonu için en yüksek potansiyel, karabuğday balı (%39.51 inhibisyon) durumunda gözlenirken, çok çiçekli bal BChE inhibisyonu için en yüksek kapasiteyi (%39.76) gösterdi. Çalışma, balların zengin bir kolinesteraz inhibitör kaynağı olabileceğini ve bu nedenle Alzheimer hastalığı tedavisinde rol oynayabileceğini ortaya konmuştur.

Meşe balı

Antioksidanlar, düşük konsantrasyonlarda çeşitli organik bileşiklerin serbest radikal mekanizmalı oksidasyonunu engelleyen veya önleyen bileşiklerdir.

Meşe balı, meşe yaprak bitlerinden veya bazı stres koşulları altında meşe yapraklarından salınan şekerli maddeden üretilir. Bu nedenle, hem meşe hem de çam balları salgı balı olmasına rağmen, meşe balı oldukça farklı bir bileşime ve biyolojik olarak aktif özelliklere sahiptir.

Hyaluronidazlar, ağırlıklı olarak hyaluronik asit (HA) degradasyonunu katalize eden ve insanlarda, bakterilerde ve omurgasızlarda yaygın olan bir enzim sınıfıdır. Hyaluronidazlar birçok patolojik hastalığa karışır ve inhibitörleri anti-enflamatuar, anti-alerjik, anti-tumoral, anti-aging, anti-romatoid, anti-toksin ve antimikrobiyal ajanlar olarak potansiyel regülatörler olarak hizmet eder. Yapılan araştırmada Türkiyenin çeşitli bölgelerinden toplanan balların içinde en yüksek anti-hiyalüronidaz aktivitesi meşe balı, ardından kestane ve karabuğday ile sergilenmiştir (Kolaylı ve ark 2016).

Şahin (2016) yaptığı bilimsel çalışmada Meşe, Kestane ve Polifloral balları arasında karşılaştırma yaparak, Meşe balının en yüksek üreaz inhibisyonu sergilediğini, bunu kestane ve polifloral balın izlediğini. Meşe balının önleyici değerinin, polifloral balınkinden yaklaşık 3 kat daha büyük olduğunu belirtmiştir. Araştırmacı Meşe balının fenolik yapı moleküllerince çok zengin olduğunu, fenolik yapı moleküllerinin, fenolik asitler, flavanoller, pro-antosiyaninler ve tanenlerin olduğunu, bu ikincil metabolitlerin sadece anti-oksidan aktivitelere değil, bunun yanında anti-mikrobiyal, anti-tumoral ve anti-enflamatuar fonksiyonlara sahip olduğunu belirtmiştir.

Antioksidanlar; yaşlanmaya, kanser ve diğer bazı hastalıklara neden olan serbest radikallerle reaksiyona girerek onları etkisis hale getiren moleküllerdir. Yunanistan’da yapılan bir çalışmada farklı bitki kaynaklı balların antioksidant özellikleri karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucu en yüksek antioksidant özelliği meşe balı göstermiştir.

Şekil-) Turunçgil, Köknar, Meşe, Çam ve Kekik ballarında Serbest radikal mekanizmalı oksidasyonunu engelleyen bileşenlerin yüzdesi (Karabagias ve ark.,2020)

Yakup ve ark., (2019) yaptıkları çalışmada Kırklareli bölgesinden meşe (Querces frainetto) balının polifenolik bileşenlerini HPLC yöntemi ile analiz etmişlerdir. Kalibrasyon grafikleri hazırlamak için on dokuz fenolik standart kullanılmıştır.Yedi fenolik asit (gallik asit, protokateik asit, p-OH benzoik asit, kafeik asit, syringik asit, p-kumarik asit, ferulik asit) ve on iki flavonoid (kateşin, epikateşin, rutin, mirisetin, resveratrol, daidzein, luteolin, t- sinnamik asit, hesperetin, chrysin, pinokembrin, kafeik asit fenilester (CAPE) kullanılmıştır. Epikateşin, rutin, luteolin ve hesperetin dışındaki tüm polifenoller değişen miktarlarda tespit edildi. Protokateik asit, ferulik asit, mirisetin ve chrysin en bol fenolik bileşiklerdi.

Balın toplam fenolik içeriği 54 ila 88 mg GAE/100g olarak hesaplanmıştır.

Özetle, meşe balı zengin polifenol çeşitliliği ile yüksek apiterapötik değere sahiptir.

Şekil-2) Kırklarelinin 5 farklı yerinden toplanan meşe ballarının toplam fenoloik içerikleri

Şekil-3) Meşe balının fenoloik madde içeriği

KAYNAKLAR

Baranowska-Wójcik, E., Szwajgier, D., & Winiarska-Mieczan, A. (2020). Honey as the Potential Natural Source of Cholinesterase Inhibitors in Alzheimer’s Disease. Plant Foods for Human Nutrition, 1-3.

Hunter, M., Kellett, J., D’Cunha, N. M., Toohey, K., McKune, A., & Naumovski, N. (2020). The Effect of Honey as a Treatment for Oral Ulcerative Lesions: A Systematic Review. Exploratory Research and Hypothesis in Medicine.

Karabagias, I. K., Karabagias, V. K., & Badeka, A. V.(2020) Possible complementary packaging label in honey based on the correlations of antioxidant activity, total phenolic content, and effective acidity, in light of the FOP index using mathematical modelling. European Food Research and Technology, 1-10.

Sahin, H. (2016). Honey as an apitherapic product: its inhibitory effect on urease and xanthine oxidase. Journal of enzyme inhibition and medicinal chemistry, 31(3), 490-494.

Samarghandian, S., Farkhondeh, T., & Samini, F. (2017). Honey and health: A review of recent clinical research. Pharmacognosy research, 9(2), 121.

Samat, S., Mohd Nor, N., Hussein, F. N., Eshak, Z., & Ismail, W. I. W. (2017). Short-term consumption of Gelam honey reduces triglyceride level. International Food Research Journal, 24(4).

Tan, J., Jia, T., Liao, R., & Stapleton, F. (2020). Effect of a formulated eye drop with Leptospermum spp honey on tear film properties. British Journal of Ophthalmology.

Yakup, K. A. R. A., Can, Z., & Kolaylı, S. (2019). HPLC analyses of polyphenolic compounds in oak (Querces frainetto) honey from Kırklareli region of Turkey.Turkish Journal of Analytical Chemistry,1.

BAL ARISI KOLONİSİ SATIN ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER !!! (CONSIDERING THE FOLLOWING WHEN PURCHASING A HONEY BEE COLONY)

Bahar aylarında yeni arıcılığa başlayacaklar veya koloni ihtiyacı olanlar satılık arı kolonisi ilanlarına bakmaya başlarlar. İlanlarda “20 koloni içinden 5 tanesi seçmece satılacaktır” denir. Siz ilan sahibiyle irtibata geçerek fiyat ve gün için anlaşarak, boş kovanlarınızı alıp kolonileri alacağınız arılığa gidersiniz.

(They will either begin beekeeping for the first time in the spring, or those in need of a colony will look for bee colony advertisements for sale. According to the advertisements, “five out of every twenty colonies will be sold on a selected basis.” You contact the advertiser, negotiate a price and a pickup date, and then go to the apiary to get your empty hives and colonies).

Kolonilerinizi alacağınız arıcının yerli bal arısı ırkıyla çalışmasına dikkat etmelisiniz. Çünkü yerli bal arısı ırkları yaşadıkları bölgenin iklimine, çiçeklerine, arı zararlılarına uyum sağladıkları için size koloni yönetiminde yerli olmayan ırkların göre zorluk çıkarmayacaklardır.

(Ascertain that the beekeeper from whom you will buy your colonies works with the subspecies of honey bee native to your area. Native honey bee races will not cause difficulties with colony management because, unlike non-native kinds, they adapt to the climate, flowers, and bee pests of the region in which they live).

Seçeceğiniz kolonilerin kıştan güçlü çıkmış, yani arılı çerçeve sayısının yüksek olması istenen özellik olmalıdır. Kolonide yumurtlayan bir ana arının varlığını test etmelisiniz. Kuluçkalı petek gözlerinde günlük yumurta görmelisiniz (Resim-1). Petek gözünün tabanında dik olarak duran yumurtalar günlük yumurtalardır.

(The colonies you select should be robust throughout the winter, with a large number of bee frames being the desirable characteristic. You should check the colony for the existence of an egg-laying queen. Daily eggs should be seen in the hatched honeycomb cells (Picture-1). Diurnal eggs are those that stand upright at the base of the comb cell).

Yumurta
Resim-1) Ana arının petek gözüne bıraktığı günlük yumurta. Picture 1) The queen bee’s daily egg deposited in the comb cell.

Ana arının kalitesini ve yaşını kuluçkanın yapısından anlayabilirsiniz. Koloninin orta kısmında bulunan kuluçkalı alanda yumurta, larva ve pupalı yavru gözlerinin bulunmasına dikkat etmelisiniz. Pupalı gözlerin bulunduğu çerçevelerdeki pupalı gözlerin arasında boş petek gözü sayısı az olmalıdır (Resim-2). Pupalı gözlerin bulunduğu alandaki üstü kapalı pupalı yavrulu gözlerin aralarında boş gözlerin fazla olması ana arının yaşlı veya akrabalı yetiştiğinin göstergesidir (Resim-3). Bu tip kuluçkası olan koloniler, size verim sağlamayacakları gibi, büyük olasılıkla kış aylarını da geçiremeyeceklerdir.

(The structure of the brood may indicate the quality and age of the queen bee. You should keep an eye out for eggs, larvae, and pups in the brood area in the center of the colony. In frames containing pupae cells, the amount of empty honeycomb cells between the pupae cells should be minimal (Picture-2). Because there are more empty cells between the closed cells containing pupae in the area where the pupae cells are situated, the queen bee is either elderly or inbred (Picture-3). Colonies with this type of brood will not surrender to you and will most likely die over the winter).

Normal Kuluçka
Resim 2-) Genç ve sağlıklı ana arının kuluçka yapısı. (Picture 2-) A young and healthy queen bee’s brood structure).

Sorunlu kuluçka
Resim-3) Yaşlı veya akrabalı yetiştirilmiş ana arının kuluçka yapısı. (3) The brood structure of an elderly or inbred queen bee).

Ayrıca kuluçka alanlarında arıcılık sektörünün korkulu rüyası  bulaşıcı Amerikan Yavru Çürüklüğü hastalığının olmamasına dikkat edilmelidir (Resim-4,5). Kovanların dış kısmında ve çerçevelerin üzerinde arı dışkısı görüldüğünde ergin arı hastalığı olan, sindirim sisteminde meydana gelen Nosema hastalığının işareti olduğu unutulmamalıdır. Kovanların uçuş tahtasının ön tarafında siyah beyaz renkte  ölü pupa parçaları da Kireç hastalığının belirtisidir.

(Additionally, the brood sites should be checked for the presence of the deadly American Foulbrood disease, which is the beekeeping industry’s greatest fear (Picture-4,5). It should not be forgotten that bee excrement on the outside of the hives and on the frames is a sign of Nosema disease, an adult bee disease affecting the digestive system. Chalkbrood disease is also suggested by the presence of black and white dead pupa pieces on the hive’s flight board’s front).

8_american-foulbrood-533x400-370x278
Resim-4) Amerikan yavru çürüklüğü hastalığının kuluçka peteği üzerindeki belirtisi. (On the brood comb, symptoms of American foulbrood disease (Picture-4).)

AFB-rope-test
Resim-5) Amerikan yavru çürüklüğü şüpesi olan kuluçka gözüne kibrit çöpü sokarak kontrol edilmesi. Yavruda şekildeki gibi uzama görülürse şüphe artar. (Control involves putting a matchstick into the brood cell suspected of being infected with American foulbrood. If elongation is seen in the offspring, as shown, skepticism grows).

Resim-4,5 Amerikan yavru çürüklüğü hastalığının kuluçka petekleri üzerindeki belirtisi.

(Picture 4,5) An American foulbrood disease sign on brood combs).

Artık koloninizi belirlediniz. Sıra seçtiğiniz koloniyi kendi kovanınıza aktarmaya geldi. Seçtiğiniz koloniyi kovanıyla birlikte yerinden alıp yan tarafa koyup, onu yerine kendi boş kovanınızı koyup, kovanınızın giriş kısmını açmalısınız. Seçtiğiniz kolonideki petekleri aynı düzende kendi kovanınıza aktarmalısınız. Çerçeveler arasında aralık bırakmamalısınız. Yolculuk sırasında çerçevelerin kaymaması için; çerçevelerin bittiği kısma çivi çakabilirsiniz ya da boş çerçeveleri ekleyerek boşluğu doldurabilirsiniz. Çerçeveleri aktarma ve düzenleme işi bittikten sonra, yolculuk sırasında arının kovanın dışına çıkmaması için kovanınızın örtü bezini ve kapağını iyice kapatmalısınız.

(You have now determined the location of your colony. It’s time to move the colony you’ve selected to your own hive. You must remove the colony with its hive, set it aside, replace it with your own empty hive, and open the entrance to your hive. You should transfer the combs from the colony you selected in the same sequence to your own hive. There should be no gaps between the frames. To keep the frames from sliding throughout the trip, you may either nail the end of the frames or cover the space with empty frames. After you have done moving and arranging the frames, you should properly shut the cover cloth and cover of the hive so that the bee does not escape during the trip).

Aktarma işlemi gün içinde yapıldığı için almış olduğunuz koloninin tarlacıları çiçeklerden nektar, polen, propolis ve su toplama işleriyle meşgul olacaklardır. Eğer kovanınızı gün bitmeden yerinden alıp giderseniz tarlacı arılarınızı arıları aldığınız işletmeye armağan etmiş olursunuz. Ama kovanınızın girişini hava kararırken kapatırsanız, tarlacı arılarınızı da almış olursunuz.

(Because the transfer takes place during the day, the colony’s foragers will be busy collecting nectar, pollen, propolis, and water from the flowers. If you remove your hive before the end of the day, you will be returning your forager bees to the person from whom you purchased the bees. However, if you shut the entrance to your hive while it is dark, you will also receive your forager bees).

Yerli bal arısı koloninizle nice bereketli sezonlar dilerim !!!

(I wish you many prosperous seasons with your native honey bee colony)!!

BALARILARININ TOPLUMUMUZ İÇİN DEĞERİ

Özet

Bildiğimiz gibi gezegenimizi birçok hayvan türüyle paylaşmaktayız. Balarısı insanoğlunu ilk tatlandırıcıyla tanıştıran özel bir böcektir. Onlar da bizim gibi topluluk halinde yaşarlar. Aynı zamanda arıların toplumlarının içinde iş bölümü vardır ve birbirleriyle iletişim kurabilirler. Arılar davranış ve biyolojinin diğer yönlerini çalışmak için mükemmel bir modeldir.

Diğer taraftan bal arılarının çiçeklenen bitkiler ile karşılıklı faydaya dayalı ilişkileri vardır. Arılar birçok bitki için çok etkili bir tozlaşma sağlayıcıdır. Doğada bir çok bitkiyi tozlaştırarak, nesillerinin devamını sağladiklari gibi, birçok ülkede değerli ürünlerin üretiminde çok önemli rol oynarlar. Bunların yanında, bal arıları bal, polen, arı sütü, bal mumu, propolis ve arı zehiri üretebilirler. Arı dostu arıcılarımız, arı kolonilerini yöneterek bize bu ürünleri ve bitkilerin tozlaşması hizmeti sağlarlar.

Abstract

THE VALUE OF HONEY BEES FOR OUR SOCIETY 

We share our planet with numerous animal species. Honey bee is a special insect for us. They provided the first sweetener for humans. Honey bees, like us live in a society. Bees also have a division of labor in their society. Honey bees can communicate with each other. Honey bees are an excellent model for studying behavior and other aspects of biology.

Other wise Honey bees have a symbiotic relation with flowering plants. They are very efficient pollinators for many plants. They play very important role in the production of the valuable of crops in many countries. Honey bees can produce honey, pollen, royal jelly, wax, propolis and bee venom. These are very important products for our society. Beekeepers manage colonies and provide us these products and pollination services.

Giriş

Bal arısı, insanoğlunu ilk tatlandırıcıyla tanıştıran özel bir böcektir. Onlar da bizim gibi topluluk halinde yaşarlar. Oluşturdukları bu topluluğa “balarısı kolonisi” adı verilir. Bu koloni, anaarı, işçi arılar ve erkek arılardan meydana gelir. Normal koşullarda her kolonide ırka, mevsime göre sayıları değişmekle beraber, ortalama 50.000-100.000 arasında işçi arı, 500-1000 arasında erkek arı ve tek anaarı bulunur. Kolonide yiyeceklerin (polen ve bal), propolisin, suyun  toplanması, depolanması, yavruların beslenmesi, bal mumu salgılayarak peteklerin yapılması, anaarının beslenmesi, koloninin savunulması, kovanın temizlenmesi vb. koloni için yaşamsal olan görevleri işçi arılar yüklenir. Anaarı, kolonideki gelecek nesillerin oluşması için, günde yaklaşık kendi canlı ağırlığının iki katı kadar yumurta yumurtlayabilme ve salgıladığı feromonlarla kolonide bulunan işçi arıların işlerini düzenli yürütme özelliğine sahiptir. Erkek arıların görevi ise, ana arının çiftleşmesini sağlamaktır. Koloni içinde yaşanan iş bölümünün yanısıra, bal arıları birbirleriyle dans dili yoluyla iletişim kurarlar. Kovan dışında yiyecek kaynağı bulan işçi arı, bu kaynağın yerini, güneşin ve kovanın bulunduğu konumdan yararlanarak, kolonideki diğer işçi arılara yönü ve mesafeyi tarif etmek için, petek üzerinde dans eder. Balarılarının dans dilini ilk defa keşveden Avusturyalı araştırmacı Karl von Frisch 1973 yılında Nobel Ödülü almıştır. Bu sosyal özelliklerinden dolayı, bal arıları, davranış ve biyoloji biliminin diğer yönlerini çalışmak için mükemmel bir model canlı olma özelliğini üzerlerinde taşırlar.

Diğer taraftan, bal arılarının çiçeklenen bitkiler ile karşılıklı faydaya dayalı ilişkileri vardır. Arılar, bitkilerin çiçeklerinden karbonhidrat ve protein ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, nektar ve polen toplarlarken, bitkilerin kaliteli meyve ve tohum  üretebilmeleri için tozlaşmalarını sağlarlar. Tozlaşma; arıların tüy kaplı vücutlarına yapışan erkek üreme hücrelerini içeren polenlerin, diğer çiçeklerin dişi organlarının üzerine taşınmasıyla gerçekleşir. Bu olay sayesinde, doğada bir çok bitki tozlaşarak, nesillerinin devamını sağlarlar. Bunun yanında, ülkemizde ve daha birçok ülkelerde, insan yaşamı için gerekli değerli bitkisel ürünlerin üretiminde önemli rol oynarlar. Arıcılar, kolonileri bitkilerin çiçeklenme dönemlerinde, tarla ve bahçelerin yakınlarına yerleştirerek, tozlaşmayı sağlarlar.

Arıcılar, bal arılarını tozlaşma hizmetinin yanında, koloni yönetim tekniklerini kulanarak  bal, polen, arı sütü, bal mumu, propolis ve arı zehiri üretmek için yönetirler. Bu ürünlere kısaca göz attığımızda:

Bal

Bal, çiçeklerde bulunan nektarın veya bazı böceklerin bitkilerin kısımlarından yararlandıktan sonra salgıladıkları tatlı maddelerin, bal arısı tarafından alınarak vücutlarında bulunan enzimler yardımıyla bileşenlerinin değiştirilmesi ve petek gözlerinde olgunlaşması sonucunda meydana gelen besin maddesidir.

İnsanoğlu, binlerce yıldır balı, besin ve enerji kaynağı olarak kullanmaktadır. Yapılan bilimsel araştırmalarla balın, enzimatik ve enzimatik olmayan bir çok antioksidantlar, organik asitler, amino asitler ve proteinler bakımından zengin olduğu bilinmektedir (Aljadi & Kamaruddin, 2004; Al-Mamary, Al-Meeri, & Al-Habori, 2002; Gheldof & Engeseth, 2002; Gheldof, Wang, ve Engeseth, 2002; Schramm et al., 2003). Bal, bulundurduğu bu zenginlikler sayesinde, insanların kalp ve kanser hastalığına yakalanma riskini azaltır (The National Honey Board 2002). Balın, son yıllarda, bakterilere, iltihaplı yaralara ve güneş yanmalarına karşı da kullanıldığı bilinmektedir.

Polen

Polen, çiçeklerin üzerinde bulunan erkek organlar tarafından üretilen, erkek üreme hücrelerini içeren toz halindeki yapıdır. Polen, işçi arılar tarafından, arka çift bacakta bulunan ve polen sepeti olarak adlandırılan özel yapılar yardımıyla koloniye taşınır (Doğaroğlu 1999). Bal arıları, poleni; protein, vitamin ve mineral madde kaynağı olarak kullanırlar. Arı, ağız salgısıyla ıslattığı poleni, arka bacaklarında bulunan polen sepetçiğinde bir arada tutar. Bu, polene ayrı bir biyolojik zenginlik kazandırır. Ayrıca, polen, yapısında bulunan enzimler, koenzimler ,flavonoidler, karotenoidler vb. nedeniyle bir çok hastalığa karşı da doğal ilaç olarak kullanılmaktadır. Arıcılar, poleni, çeşitli şekillerde yapılmış tuzaklarla kolonilerden elde ederler. Tuzaklardan toplanan polenler kurutularak yada – 20 0C saklanarak tüketiciye sunulur.

Propolis :

Propolis; balarılarının, bitkilerin yaprak, tomurcuk, dal ve gövde kısımlarından günün sıcak zamanlarında, arka ayaklarında bulunan polen sepetçiklerinde koloniye taşıdıkları reçinemsi bir maddedir. Yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda, içerisinde 180 farklı bileşik bulunmuştur. Yapısında, %50 reçineli bileşikler ve balsamlar, %30 balmumu, %10 aromatik yağlar, %5 arı poleni ve kalan %5’lik kısmında flavonoidler, aminoasitler, B vitamini ve antibotik içermektedir (Yücel ve Akçiçek 2010). Bal arıları, propolisi, kovan çatlaklarını kapatmakta, uçuş deliklerinin daraltılmasında, kovanda bulunan çerçevelerin birbirine tutturulmasında, kuluçka petek gözlerinin sterilize edilmesinde,

kovana girdikten sonra öldürülen fakat ağırlığı nedeniyle kovandan atılamayan hayvanların, kötü mikro organizmal faaliyetlerini önlemede kullanırlar. Rengi açık sarıdan koyu kahverengiye kadar farklılık gösterebilir. Arıcılar, propolisi, kovan içerisindeki yerlerden kazıyarak veya propolis tuzakları kullanarak elde ederler.

Dünya üzerinde propolis, antibakteriyel, antiviral, antifungal, antioksidant, antiallerjik, antibiyotik, antiseptik, antikanser özelliğiyle tanınmaktadır (Fearnley 2001). Propolis, alkol, su, yağ, glikol’de çözündürülerek kullanılabilir. % 80 lik alkol içinde çözünen propolis en yüksek düzeyde antioksidan özelliği gösterir (Park ve Ikegaki 1998).

Arı Sütü

Arı sütü, genç işçi arıların beyinlerinin, arka kısmında bulunan, hypophyrngeal bezinden salgılanır. Kolonideki, genç larvaların ve ana arının beslenmesinde kullanılan zengin içerikli besin maddesidir. Anaarının döllü yumurtalarından çıkan larvalar, sadece arı sütüyle beslenirlerse bu bireyler ana arı olur. Eğer bu döllü yumurtalar, larva döneminde, arı sütü, bal ve polen ile beslenirlerse, işçi arılar meydana gelir. Bundan dolayı, arı sütü, koloni içerisinde bireylerin oluşmasına etkili bir faktördür. İşçi arılar ergin hale geldikten sonra bal ve polen ile beslenir.  Aktif dönemde ömürleri 35 gün ile kısıtlıdır. Ana arı, hayatı boyunca işçi arılar tarafandan salgılanan arı sütüyle beslenir. Yaşam süresi 7 yıla kadar çıkabilmektedir. Ayrıca, an arı, kolonide yoğun bir şekilde yumurta yumurtlama görevi üstlenmiştir. Anaarının üreme organlarının gelişmesinde ve kolonide gösterdiği performans larva döneminde tükettiği arı sütü miktarı ile bağlantılıdır. Bütün bu özelliklerinden dolayı, arı sütü, insanoğlunun dikkatini çeken bir besin maddesi olmuştur. İçerdiği esansiyel ve esansiyel olmayan aminoasitler, vitaminler, hormonlar ve bir çok biyolojik aktif maddeler sayesinde, değişik hastalıkların tedavisinde ve tedavilerin desteklenmesinde kulanılmaktadır.

Arı Zehiri

Arı zehiri; ilaç sanayiinde kullanılan bir kovan ürünüdür. İşçi ve ana arının, zehir bezlerinden salgılanır. Zehir kesesinde depo edilir. Bal arıları, sokma işlemini kovanlarını savunmak amacıyla gerçekleştirir. Bir kere sokan işçi arının zehir kesesi, sindirim organına bağlı olduğundan kopar. İğneye bağlı zehir kesesi sokulan yerde kaldığı için, arı kısa bir süre sonra ölür. Zehir, sokma işlemi sırasında, iğne yardımıyla deriye enjekte edilir. Sokulan bölgede ateşli şişliklere ve ağrılara neden olabilir (Chen ve ark.2006).  Tarlacı arının zehir kesesinde yaklaşık 100-150 mg zehir bulunur (Schumacher ve ark. 1989). Yapılan araştırmalar sonucunda arı zehirinde, enzimler, peptitler ve biogenik aminler den oluşan 18 farklı bileşen bulunmuştur. Bu bileşenlerin çeşitli ilaç özellikleri bulunmaktadır (Son ve ark 2007). Arı sokması sonucu bazı vakalarda alerjik reaksiyon görülebilir, hatta arı zehirine karşı alerjisi olan vakalarda, anafilaktik şok denilen ve tıbbi mudahale gerektiren durum ortaya çıkabilir . Arı zehiri, günümüzde özellikle arı zehirine karşı alerjisi olan insanların ve romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Arıcılar, arı zehirini elde etmek için, kovanların girişine yerleştirdikleri cam levhaların üzerinden geçirdikleri tele düşük voltajlı elektirik verirler. Arı bu tele değdiğinde elektrik şoku nedeniyle teli sokmaya çalışır. İğne, telin altında bulunan cam plakaya çarpar. Bu çarpma sonucu arının zehir kesesinde bulunan zehir camın üzerinde damlacık halinde kalır ve çok hızlı bir şekilde kurur. Daha sonra bu kurumuş zehir damlacıkları, cam plakanın üzerinden kazınır. Bu zehir toplama tekniğiyle yapılan uygulamada arılar ölmez.

Bal mumu

Bal mumu; işçi arının karın kısmının altında bulunan 4 çift salgı bezinden salgılanır. Kolonide yavruların yetiştirildiği, balın, polenin depolandığı, tarlacı arıların dışarıda buldukları yiyecek kaynaklarını kovanda bulunan diğer arılara tarif etmelerini sağlayan dans dilinin  uygulandığı, yüzey olarak  kullanılan petek, bal mumundan yapılır. Petek, ilk yapıldığında esnek ve beyaza yakın bir renktedir. Fakat kullanma süresine ve kovana gelen yiyecek kaynağına göre renk değişir. Polen biriktirilen petekler, zamanla daha sarımsı bir renk alır. Kuluçkada bulunan peteklerin daha koyu ve parlak renk alışının nedeni, birikmiş yavru zarları, propolis ve polendir. Bal mumu hidro karbonlardan ve ester bileşenleri ile küçük oranda serbest asitler ve alkollerden oluşur (Schmindt ve Buchmann 1993, Tulloch 1980). Kozmetik, ilaç ve dişçilik sektörlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Sonuç

Yaşantımızda vazgeçilmez önemi olan ürünlerinin yanı sıra, tarımsal bitkilerin tozlaşmasında etkili rol oynayan bal arıları toplumumuz için artan değere sahip olmaya devam edecektir.

Trakya bölgesi, yapılan ayçiçeği tarımı nedeniyle, ülkenin çeşitli yerlerinden gelen bir çok gezginci arıcının uğrak yeridir. Tekirdağ ilimizin Hayrabolu ilçesi bu özelliği üzerinde taşıyan merkezlerden birtanesidir. Ayçiçeğinin çiçeklenme dönemi olan Temmuz ayında, bölgede bulunan yerli ve gezginci arılar sayesinde,  tozlaşması sağlanarak, ürününün veriminde % 40’a kadar artış sağlanır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın 2009 yılında yaptığı sayım sonucu, Hayrabolu’nun 43 köyünde arıcılık faaliyeti yapıldığı, bölgede bulunan yerli üreticilerin toplam 3063 arı kolonisine  sahip olduğu, senede 400 kg bal mumu, 460 ton bal üretildiği bilinmektedir. Bal arılarının ürünlerinden olan polen, arı sütü, arı zehiri ve propolisin bölgede üretilmemesi, koloni başına ortalama verimin 15 kg. civarında kalması, bölgenin yüksek miktarda bulunan üretim potansiyelinin tam olarak kullanılmadığının göstergesidir. Mevcut bulunan ürün potansiyelinin  çeşitliliğini ve verimini arttırmak için, bölge üreticilerine arıcılık ile ilgili yeni teknikler öğretilmeli, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Üniversite ve üretici birlikleriyle yapılacak projeleri desteklenmeli, bölgede bulunan yerli arı ırkının, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılık ve verim özelliğinin arttırılması için, ıslah programları oluşturulmalıdır (Oskay 2008). Bu konularda oluşturulacak arıcılık modelleri desteklenmelidir.

KAYNAKLAR

Aljadi, A. M., & Kamaruddin, M. Y. (2004). Evaluation of the phenolic contents and

antioxidant capacities of two Malaysian floral honeys. Food Chemistry, 85, 513–518.

Al-Mamary, M., Al-Meery, A., & Al-Habori, M. (2002). Antioxidant activities and

total phenolic of different types of honey. Nutrition Research, 22, 1041–1047.

Chen,N,Y., Li,C,K., Shang, D.N., Liu N,D.,Lu,M,Z., Zhang,W,J.,Ji,G,D.,Gao,D,G. Chen,J. (2006). Effects of Bee venom Peptidergic Components on Rat Pain-Related behaviors and Inflammation. Neuroscience 138 P:631-640.

Doğaroğlu, M.1999 Modern Arıcılık Teknikleri. Anadolu Matbaa&Ambalaj San. Tic.Ltd.Şt. İstanbul  , 1-296.

Fearnley, J. (2001) Bee Propolis Natural Healing from the Hive. ISBN 0 285 635220  Creative Print & Design Ltd. P:1-172.

Gheldof, N., & Engeseth, N. J. (2002). Antioxidant capacity of honeys from various floral sources based on the determination of oxygen radical absorbance capacity and inhibition of in vitro lipoprotein oxidation in human serum samples. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50, 3050–3055.

Gheldof, N., Wang, X. H., & Engeseth, N. J. (2002). Identification and quantification of antioxidant components of honeys from various floral sources. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50, 5870–5877.

Oskay, D. (2008) Protecting Diversity of Native Honey Bee Subspecies, Developing a Model on Colony Management and Breeding. Uludag Bee Journal 8 (2): 63-72

Park, K.Y. Ikegaki, M. (1998). Preparation of Water and Ethanolic Extract of Propolis and Evaluation of the Preparations. Biosci. Biotecnol. Biochem. 62 (11), 2230-2332.

Schramm, D. D., Karim, M., Schrader, H. R., Holt, R. R., Cardetti, M., & Keen, C. L. (2003). Honey with high levels of antioxidants can provide protection to healthy human subjects. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 51, 1732–1735.

Schmidt, O,J. ve Buchmann (1993). The Hive and the Honey bee. Dadant &Sons Inc. Hamilton,Illinois,  P:960-966

Schumacher, MJ.,. Schmidt J.O, Egen W.B. (1989). Lethality of “killer” bee stings. Nature 337:413.

The National Honey Board. (2002). Honey – health and therapeutic qualities. Available from: http://www.nhb.org/download/factsht/compendium. pdf (1211 04).

Tulloch, A,P. (1980). Beewax-composition and analysis. Bee world .61 (2) :47-62.

Son,J,D., Lee,W,J. Lee,H,Y., Song,S,H., Lee,K,C.,Hong,T,J. (2007). Therapeutic Application of Anti-arthritis, Pain-releasing, and Anti-cancer Effects of Bee Venom and İts Constituent compounds. Pharmacology &Therapeutics. 115 P: 246-270.

Yücel, B. Akçiçek, E. (2010) Sağlığa Arı Ürünleri Penceresinden Bakış. Ballı Yazılar. Metro Kültür Yayınları. S:177-189.

Yazan:Yrd.Doç.Dr. Devrim Oskay

Not :Bu yazı 2010 yılında Hayrobolu’da düzenlenen Tekirdağ Değerleri Sempozyumunda sunulmuştur.