Hazırlayan :Dr.Devrim OSKAY

Bal, bal arılarının çiçek nektarından (Apis mellifera ; Aile: Apidae) oluşan doğal bir üründür. Bal, yaklaşık 5500 yıl öncesinden beri insanlar tarafından kullanılmaktadır. Yunanlılar da dahil olmak üzere çoğu antik topluluk, Çin, Mısırlı, Roma, Mayalar ve Babilliler, beslenme ve tıbbi özellikleri için bal tüketirlerdi. Bal sadece böcek türevli doğal bir üründür ve beslenme, kozmetik, terapötik ve endüstriyel değere sahip. Bal dengeli bir diyet olarak gözden geçirilir ve her yaşta erkek ve kadın için eşit derecede değerlidir. Balın soğutulmasına gerek yoktur, asla bozulmaz ve oda sıcaklığında kuru bir yerde de açılmadan saklanabilir. Balın su aktivitesi (WA) 0,56 ila 0,62 arasındadır ve pH değeri yaklaşık 3.9. Bal, yüksek fruktoz seviyesine sahip olduğu için (bal tablet şekerinden % 25 daha tatlıdır) antik dönemden itibaren doğal bir tatlandırıcı olarak kullanılmıştır. Ayrıca, içeceklerde bal kullanımı giderek daha popüler hale gelmektedir. Günümüzde birçok insan hastalığının tedavi için bal kullanımı hakkında bilgiler mevcuttur. Bilimsel kanıtlar, balın antioksidan, anti-enflamatuar, antibakteriyel, antidiyabetik, solunum, gastrointestinal, kardiyovasküler ve sinir sistemi dahil olmak üzere sağlığa yararlı ve koruyucu çeşitli etkilerini göstermektedir.

Balın tıbbi geçmişi

Taş Devri resimlerinden elde edilen kanıtlar, 8000 yıl önce ortaya çıkan bal gibi arı ürünleri ile hastalıkların tedavisini göstermektedir. Kadim parşömenler, tabletler ve kitaplar-Sümer kil tabletleri (MÖ 6200), Mısır papirisi (MÖ 1900–1250), Veda (Hindu kutsal kitabı) 5000 yıl, Kur’an-ı Kerim, İncil ve Hipokrat (MÖ 460-357) balın yaygın ilaç olarak kullanılabilirliğinden bahsetmektedir. Kur’an balın tedavi edici aktivitesini belirtmektedir. Rab arılara ilham verdi, kovanlarını tepelere, ağaçlara ve insanın yaşam alanına yapmasına, bedenlerinden farklı renklere sahip bir içecek gelir, burada insanlık için şifa verilir, aslında bu bir işarettir, düşünmek gerekir. Bal, göz hastalıkları, astım, boğaz enfeksiyonları, tüberküloz, susuzluk, hıçkırık, yorgunluk, baş dönmesi, hepatit, kabızlık, solucan istilası, egzama, ülser iyileşmesi ve geleneksel tıpta yaralar gibi çeşitli hastalık durumlarında kullanılmıştır.

Balın besleyici ve besleyici olmayan bileşenleri

Günümüze kadar yaklaşık 300 çeşit bal tanımlanmıştır. Bu çeşitlilik, bal arıları tarafından toplanan farklı nektar tipleri ile ilgilidir. Balın ana bileşimi kuru ağırlığının % 95-97’sine katkıda bulunan karbonhidratlardır. Ayrıca, bal proteinler, vitaminler, amino asitler, mineraller ve organik asitler gibi ana bileşikleri içerir. Saf bal ayrıca flavonoidler, polifenoller, indirgeyici bileşikler, alkaloidler, glikozitler, kardiyak glikozitler, antrakinon ve uçucu bileşiklerden oluşur. Monosakkaritler (fruktoz ve glikoz) en önemli şekerlerdir. Balın besinsel ve fiziksel etkilerinin çoğuna katkıda bulunabilir. Monosakkaritlere ek olarak, daha az miktarlarda disakkarit (sükroz, galaktoz, alfa, beta-trehaloz, gentiobioz ve laminaribiyoz), trisakaritler (melezitoz) , maltotrioz, 1-ketoz, panoz, izomaltoz glikoz, erloz, izomaltotrioz, theanderose, centose, izopanoz ve maltopentaoz) ve balda oligosakkaritler bulunur. Bu şekerlerin çoğu, balın olgunlaşması ve olgunlaşma süreleri sırasında oluşur. Glikoz oksidasyonunun bir ürünü olan glukonik asit, balda bulunan ana organik asittir; ayrıca az miktarda asetik, formik ve sitrik bulunmuştur. Bu organik asitler, balın asidik (pH 3.2 ve 4.5 arasında) özelliklerinden sorumludur. Bal ayrıca bazı önemli amino asitlerden oluşur, örneğin dokuz esansiyel amino asit ve asparagin ve glutamin hariç tüm esansiyel olmayan amino asitler. Prolin, balda birincil amino asit, ardından diğer amino asit tipleri olarak rapor edilmiştir. Enzimler (diyastaz, invertazlar, glikoz oksidaz, katalaz ve asit fosfataz) balın ana protein bileşenlerini oluşturur. Baldaki vitamin seviyesi düşüktür ve önerilen günlük alım miktarına yakın değildir. Suda çözünen tüm vitaminler balda bulunur, C vitamini en sık görülür. Balda fosfor, sodyum, kalsiyum, potasyum, kükürt, magnezyum ve klor gibi tüm ana mineraller de dahil olmak üzere yaklaşık 31 değişken mineral bulunmuştur. Balda silikon (Si), rubidyum (RB), vanadyum (V), zirkonyum (Zr), lityum (Li) ve stronsiyum (Sr) gibi birçok temel eser bileşen tespit edilir. Bununla birlikte, kurşun (Pb), kadmiyum (Cd) ve arsenik (As) gibi bazı ağır metaller kirletici olarak mevcuttur. Önceki çalışmalar balda potansiyel biyomedikal etkilerine katkıda bulunan yaklaşık 600 uçucu bileşimi tespit etmiştir. Balda uçucu bileşikler genel olarak düşüktür düzeydedir. Fakat aldehitler, alkoller, hidrokarbonlar, ketonlar, asit esterleri, benzen ve türevleri, piran, terpen ve türevleri, norisoprenoids, hem de kükürt, furan ve siklik bileşikler dahildir. Antioksidan görevi gören flavonoidler ve polifenoller, balda bulunan iki ana biyoaktif moleküldür. Son kanıtlar balda yaklaşık otuz çeşit polifenol bulunduğunu göstermiştir. Balda bu polifenollerin varlığı ve seviyeleri çiçek kaynağına, iklimsel ve coğrafi koşullara bağlı olarak değişebilir. Galangin, quercetin, kaempferol, luteolin ve ishamhamnetin gibi bazı biyoaktif bileşikler, tüm bal türlerinde bulunurken, naringenin ve hesperetin sadece belirli çeşitlerde bulunur. Genel olarak, baldaki en fenolik ve flavonoid bileşikleri gallik asit, siringik asit, ellagik asit, benzoik asit, sinnamik asit, klorojenik asit, kafeik asit, ishamhamnetin, ferulik asitler, mirisetin, chrysin, kumarik asit, apigenin, kuersetin içerir. Bal içeriklerinin, antioksidan, antimikrobiyal, antienflamatuar, çoğalmayı önleyici, antikanser ve antimetastatik etkiler gösterdiği bildirilmiştir.

Baldaki başlıca flavonoidlerin, organik asitlerin ve fenolik asitlerin yapıları

Flavonoidler, heterosiklik bir piran halkası ile birleştirilen iki benzen halkası içeren 15 karbonlu bir yapıya sahip aktif doğal bileşikler grubunu belirtir. Genellikle flavonoller (quercetin, kaempferol ve pinobanksin), flavonlar (luteolin, apigenin) olarak sınıflandırılırlar. ve chrysin), flavanonlar (naringenin, pinokembrin ve hesperetin), izoflavonlar (genistein) ve antosiyanidinleri içerir. Genistein, chrysin, luteolin ve naringenin dahil bazı flavonoidlerin östrojenik aktivite gösterdiği ve genellikle fitoöstrojenler balda bulunan başlıca flavonoidlerin ve fenolik asitlerin kimyasal yapılarını gösterir.

Balın biyolojik aktiviteleri

Antioksidan aktivite

Oksidanlar ajanlar oksijen gibi gıdalar ve insan vücudunda tespit edilen bir antioksidan olarak hasar önlenmesinde rol oynarlar. Doğal antioksidanlar tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak, araştırmalar, doğal etkilerinde bir fonksiyonu tasvir yaşlanma ve işlemin çoğunda bal, serbest radikaller ve reaktif oksijen türleri (ROS) olarak adlandırılan oksijenden uzaklaşır, metabolizma sırasında üretilir. Bu bileşenler, hücre zarlarındaki, enzimlerin yanı sıra DNA’daki lipitler ve protein bileşenleri ile etkileşime girer. Bu zararlı reaksiyonlar çeşitli hastalıklara yol açabilir. Neyse ki, antioksidanlar serbest radikalleri zarar vermeden önce keser. Hem enzimatik hem de enzimatik olmayan maddeler koruyucu antioksidan için geçerlidir. Balın antioksidan özellikler için yeteneği balın rengi ile ilgilidir; bu nedenle, koyu renkli bal daha yüksek antioksidan değerine sahiptir. Fenolik bileşiklerin, balın antioksidan aktivitesinden en önemli sorumlu faktör olduğu gösterilmiştir, çünkü fenolik seviye, balın radikal absorbans aktivite değerleri ile ilişkilidir. Balın bir diyet antioksidanı gibi davranma yeteneği vardır. Bilimsel literatüre göre, tek başına veya geleneksel tedavi ile kombinasyon halinde uygulanan bal, oksidatif stresle yaygın olarak ilişkili kontrolünde yeni bir antioksidan olabilir. Aslında deneysel araştırmalardan elde edilen bu verilerin çoğundan, balın farklı insan rahatsızlıklarında bu antioksidan etkisinin incelenmesine büyük ihtiyaç vardır.

Antimikrobiyal aktivite

Balın antimikrobiyal aktivitesi için ana faktörler enzimatik glukoz oksidasyon reaksiyonu ve bazı fiziksel yönleridir. Ancak balın antimikrobiyal aktivitesini gösterebilen diğer faktörler arasında yüksek ozmotik basınç / düşük nem, düşük pH / asidik ortam bulunmaktadır. , düşük protein içeriği, yüksek karbon / azot oranı, yüksek indirgeyici şeker seviyesi nedeniyle düşük redoks potansiyeli, çözünmüş oksijeni ve diğer kimyasal ajanları / fitokimyasalları sınırlayan bir viskozite. Düşük nem ve su asitliği, glikoz oksidaz ve hidrojen peroksit gibi balın özellikleri nedeniyle bal, maya ve bakterilerin büyümesine yardımcı olmaz. Peroksidazın tamamı antibakteriyel bal seviyesinin kaynağı değildir, ancak balda terpenler, pinokembrin, benzil alkol, 3,5-dimetoksi-4-hidroksibenzoik asit (siringik asit), metil-3 dahil olmak üzere birçok ürün keşfedilmiştir. 5-dimetoksi-4-hidroksibenzoat (metil şırınga), 2-hidroksi-3-fenilpropiyonik asit, 2-hidroksibenzoik asit, 3,4,5-trimetoksibenzoik asit ve 1,4-dihidroksibenzen.

Birçok araştırma, balın antibakteriyel aktivitesinin minimum inhibitör konsantrasyon olduğunu gösterdi; Bu nedenle, bal tamamen inhibe edici büyüme için gerekli olan en az bir konsantrasyona sahiptir. Bal birçok türleri arasında, manuka bal nonperoxide En yüksek aktivite seviyesine sahiptir. Araştırmalar; balın Escherichia coli ve Staphylococcus aureus bakterilerini önemli ölçüde önlenebilir. Balın antibakteriyel aktivitesinin birçok bakteriyel patojen ve mantar üzerinde etkili olduğu gösterilmiştir.

Apoptotik aktivite

Kanser hücreleri yetersiz apoptotik ciro ve kontrolsüz hücresel proliferasyon ile karakterizedir. Kanser tedavisi için uygulanan kimyasallar apoptoz indükleyicidir. Bal, mitokondriyal membranın depolarizasyonu yoluyla birçok kanser hücresinde apoptoz yapar. Bal, yüksek fenolik bileşeniyle ilişkili insan kolon kanseri hücre hatlarında kaspaz 3 aktivasyonunu ve poli (ADP-riboz) polimeraz (PARP) bölünmesini arttırır. Ayrıca pro- ve anti- kolon kanserinde apoptotik proteinler. Bal, p53, kaspaz 3 ve proapoptotik protein Bax’ın ekspresyonunu indükler ve ayrıca anti-apoptotik protein Bcl2’nin ekspresyonunu aşağı regüle eder. Bal, p53 ve p53’ün aktivasyonuna yol açan ROS’u pro- ve Bcl-2 ve Bax gibi anti-apoptotik proteinler. Balın oral uygulaması, pro-apoptotik protein Bax ekspresyonunu arttırır ve ayrıca Wistar sıçanlarının tümör dokusundaki anti-apoptotik protein Bcl-2 ekspresyonunu azaltır. Manuka balının intravenöz enjeksiyonu, kaspaz 9’un dahil edilmesi yoluyla kanser hücresi hatları üzerindeki apoptotik etkisini uygular ve bu da yürütücü protein olan kaspaz-3’ü aktive eder. Apoptoz, PARP aktivasyonu, DNA parçalanması ve Bcl-2 ekspresyonunun kaybını da içeren manuka balı tarafından yapılmıştır. Balın apoptotik özellikleri, günümüzde kullanılan birçok kemoterapötik olduğu için anti-kanser ajanı olarak olası bir doğal madde olmasını sağlar.

Anti-enflamatuar ve immünomodülatör aktiviteler

Kronik inflamasyon dokulara zarar vererek iyileşmeyi engelleyebilir. Mevcut literatüre göre bal, hayvan modellerinde, hücre kültürlerinde ve klinik çalışmalarda inflamatuar yanıtı azaltır. Baldaki fenolik içerik, anti-enflamatuar etkiden sorumludur. Bu fenolik ve flavonoidler. bileşikler siklooksijenaz-2 (COX-2) ve / veya indüklenebilir nitrik oksit sentazın (iNOS) pro-enflamatuar aktivitelerinin baskılanmasına neden olur. Bal ve bileşenlerinin, iNOS, ornitin dekarboksilaz, tirosin kinaz ve COX-2 dahil olmak üzere proteinlerin düzenlenmesinde rol oynadığı gösterilmiştir. Tümör nekroz faktörü alfa, interlökin-1 beta (IL-1β) ve IL-6 üretimini indüklemek için farklı bal türleri keşfedilmiştir. Bal T ve B lenfositlerini, antikorları, eozinofiller, nötrofiller, monositleri arttırır.

Yavaş emilimin kısa zincirli yağ asidi (SCFA) fermantasyon ajanlarının üretimine yol açtığı belirtilmiştir. Balın yutulmasının SCFA üretimine neden olabileceği muhtemel bir mekanizmadır.  SCFA’nın immünomodülatör etkileri, doğrulanmıştır. Bu nedenle, bal, bu fermente edilebilir şekerlerin aracılığıyla bağışıklık tepkisine neden olabilir. Bir şeker, nigerooligosaccharides, bal içinde mevcut immüno etkilere sahip olduğu gözlenmiştir. Baldaki şeker olmayan maddeler de immünomodülasyon için sorumludur.

Tıbbi özellikler

Bal ve yara

Bal, bazı modern kimyasallar bu konuda başarısız olduğunda insanlığın bildiği en eski yara iyileştirici ajandır.  Deneysel araştırmalar, antibakteriyel, antiviral, antienflamatuar ve antioksidan gibi biyoaktiviteleri nedeniyle yara iyileşmesinde kullanımını destekleyen daha fazla belge göstermiştir. Ayrıca, bal enfeksiyona karşı bağışıklık tepkisini aktive eder. Bal ile bağışıklık tepkisinin diğer özelliklerinin uyarılması da bildirilmiştir (B- ve T-lenfositlerin çoğalması ve fagosit aktivitesi). Bal, antikor oluşumunu indükler. Birçok kanıt, akut yaraların kontrolünde ve tedavisinde ve hafif ila orta dereceli yüzeysel ve kısmi kalınlıkta yanıklarda bal kullanımını önermektedir. Bazı çalışmalar balın yara tedavisi ve bacak ülserleri ile ilgili etkinliğini göstermesine rağmen, mevcut kanıtları güçlendirmek için bu konuda daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Bal ve diyabet

Balın diyabetes mellitus (şeker hastalığı) tedavisinde yararlı etkilerini gösteren güçlü kanıtlar vardır. Bu sonuçlar, bal veya diğer güçlü antioksidanların diyabetes mellitus kontrolünde standart antidiyabetik ilaçlara ek olarak kullanılmasının tedavi edici beklentilerini göstermektedir. Antioksidanların kullanımıyla ilgili kısıtlamalar ile ilgili olarak, ROS üretimini azaltmayı hedefleyen diğer müdahaleler de geleneksel diyabet tedavisine ek olarak kullanılabilir. Tip 1 ve Tip 2 diyabetes mellitus klinik çalışmalarından birinde, bal uygulaması tip 1 diyabet ve normalde sakaroz veya glikozdan çok daha düşük glisemik indeks ile ilişkilendirilmiştir. Tip 2 diyabetin bal, glikoz ve sükroz için benzer değerleri vardır. Diyabetik hastalarda bal, dekstrana kıyasla plazma glukoz seviyesinde önemli bir azalmaya neden olabilir. Normal ve hiperlipidemik hastalarda kan lipitlerini, homosistein ve C-reaktif protein içeriğini de azaltır. Bununla birlikte, özellikle diyabetes mellitusun hem oksidatif stresi hem de hiperglisemiyi hedefleyen müdahalelerle kontrol etme umuduyla ilgili birkaç soru kalmıştır. Ayrıca, balın şeker hastalığının tedavisinde terapötik etkileri sadece gliseminin kontrolü ile sınırlı kalmayabilir, aynı zamanda ilişkili metabolik komplikasyon hastalıklarının iyileştirilmesi için de genişletilebilir.

Bal ve kanser

Mevcut çalışmalar, balın çeşitli mekanizmalar yoluyla antikanser etkileri gösterebileceğini göstermektedir. Araştırmalar, balın, apoptoz, antimutajenik, antiproliferatif ve antienflamatuar yolların indüklenmesi de dahil olmak üzere çoklu hücre sinyal yollarıyla etkileşimi yoluyla antikanser özelliğine sahip olduğunu göstermiştir. Bal bağışıklık yanıtlarını değiştirir. Balın, hücre proliferasyonunu önlediği, apoptozu indüklediği, hücre döngüsü ilerlemesini değiştirdiği ve cilt kanseri hücreleri (melanom), adenokarsinom epitel gibi çeşitli kanser türlerinde mitokondriyal membran depolarizasyonuna neden olduğu gösterilmiştir. hücreler, serviks kanseri hücreleri, endometriyal kanser hücreleri, karaciğer kanseri hücreleri, kolorektal kanser hücreleri, prostat kanseri hücreleri, böbrek hücreli karsinom, mesane kanseri hücreleri, insan küçük hücreli dışı akciğer kanseri, kemik kanseri hücreleri (osteosarkom) ve lösemi ve ağız kanseri hücreleri (oral skuamöz hücreli karsinom). Ek olarak, bal, göğüs kanseri, karsinom, melanom, kolon karsinomu, hepatik kanser ve mesane kanseri dahil olmak üzere hayvan modellemesinde çeşitli tümör formlarını inhibe edebilir. Bununla birlikte, bal ve kanserin olumlu etkisi konusundaki anlayışımızı geliştirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Bal ve astım

Bal, halk tıbbında iltihaplanma, öksürük ve ateş tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Balın astımla ilişkili semptomları azaltmada veya astım indüksiyonunu engellemede önleyici bir ajan olarak hareket etme kabiliyeti gösterilmiştir. Kronik bronşit ve bronşiyal astım hayvan modellemesinde oral bal tüketimi ile tedavi edildi. Ayrıca, Kamaruzaman ve ark . balla yapılan tedavinin, hava yolundaki astıma bağlı histopatolojik değişiklikleri azaltarak ovalbumin kaynaklı hava yolu inflamasyonunu etkili bir şekilde inhibe ettiğini ve ayrıca astımın indüksiyonunu inhibe ettiğini göstermiştir. Balın solunmasının, mukus salgılayan goblet hücresi hiperplazisini etkili bir şekilde giderdiği de keşfedilmiştir. Bununla birlikte, balın astım semptomlarını azalttığı mekanizmaları daha iyi anlamak için balın bu etkilerini araştırmak için gelecekteki çalışmalara ihtiyaç vardır.

Bal ve kardiyovasküler hastalıklar

Balda bulunan flavonoidler, polifenolikler, C vitamini ve monofenolikler gibi antioksidanlar, kardiyovasküler başarısızlık riskinde azalma ile ilişkili olabilir. Koroner kalp hastalığında, antioksidan, antitrombotik, anti-iskemik ve vazorelaksant ve flavonoidler gibi flavonoidlerin koruyucu etkileri üç mekanizma yoluyla koroner kalp rahatsızlığı riskini azaltır: (a) koroner vazodilatasyonun iyileştirilmesi, (b) kandaki pıhtılaşma trombositleri ve (c) düşük yoğunluklu lipoproteinlerin oksitlenmesini önleme. Çok çeşitli antioksidan tipleri olmasına rağmen, farklı bal türlerinde kafeik asit, quercetin, fenetil ester, kaempferol, galangin ve akasetin baskındır. Bazı araştırmalar, bazı bal polifenollerinin kardiyovasküler bozuklukları azaltmada umut verici bir farmakolojik fonksiyona sahip olduğunu göstermiştir. İnvitro ve invivo araştırma ve klinik araştırmalar, bu bileşiklerin tıbbi uygulamalarda daha da geçerli kılınması için başlatılmalıdır.

Bal ve nörolojik hastalıklar

Nutrasötik ajanların yeni nöroprotektif terapiler olarak gösterilmesi için önemli bilimsel literatür vardır ve bal, bu kadar umut verici nutrasötik antioksidanlardan biridir. Bal, anksiyolitik, antidepresan, antikonvülsan ve antinosiseptif etkiler uygular ve merkezi sinir sisteminin oksidatif içeriğini iyileştirir. Bal üzerine yapılan çeşitli çalışmalar, bal polifenollerinin nootropik ve nöroprotektif özelliklere sahip olduğunu ileri sürmektedir. Balın polifenol bileşenleri, amiloid beta da dahil olmak üzere yanlış katlanmış proteinlerin nörotoksisitesine, yaşlanmasına ve patolojik birikmesine yol açan biyolojik oksidatif stresi giderir. Balın polifenol bileşenleri, kinolinik asit ve kainik asit dahil olmak üzere eksitotoksinler ve 5-S-sisteinil-dopamin ve 1-metil-4-fenil-1,2,3,6-tetrahidropiridin dahil olmak üzere nörotoksinler yoluyla oksidatif strese karşı koyar. Ayrıca, bal polifenol bileşenleri, amiloid beta, metil cıva ile indüklenen ve retinoid yoluyla doğrudan apoptotik zorluklara karşı koyarlar. Ham bal ve bal polifenol, immünojenik nörotoksinler veya iskemi hasarı ile indüklenen mikroglia kaynaklı nöroenflamasyonu azaltır. Bal polifenolleri, bellekte yer alan bir beyin yapısı olan hipokampusta nöroenflamasyona karşı koyar. Bal polifenolleri hafıza bozukluklarını önler ve moleküler düzeyde hafıza gelişimini destekler. Çeşitli araştırmalar, spesifik sinir devresindeki değişikliklerin balın hafıza iyileştiren ve nörofarmakolojik etkilerinin altında olduğunu öne sürmektedir.

Bal ve gastrointestinal hastalıklar

Balın, periodontal ve diğer oral bozukluklar, dispepsi ve oral rehidrasyon tedavisinin bir parçası gibi gastrointestinal sistemin çeşitli durumları için potansiyel olarak yararlı olduğu ileri sürülmüştür. İnvitroçalışmalar balın Helicobacter pylori’ye karşı bakterisidal aktivite uyguladığını öne sürmektedir, ancak Helicobacter eradikasyonunu indüklemek için manuka bal tedavisinin klinik bir denemesi faydalı bir tedaviyi gösterememiştir. Ayrıca, bal, oral rehidrasyon tedavisinin bir parçası olarak etkili olabilir ve klinik bir çalışma olarak, bal, gastroenterit ile hastaneye başvuran bebeklerin ve çocukların tedavisinde terapötik etkiler gösterir, balla tedavi edilen hastalarda belirgin bir diyare süresi gösterir.

Almanya’da 2017 yılında yapılan çalışmada bal tüketiminin kandaki trigliserid düzeyini düşürdüğünü göstermiştir.

Spesifik olarak, balın, çoklu patolojileri olan bir dizi ağızda oluşan ülsere ve özellikle oral mukozit tedavisinde etkili olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.

Göz kuruması hastalığına karşı Manuka balı ile formüle edilen göz damlası, gözyaşı filmi buharlaşma oranını azaltmada etkili olduğu bildirilmiştir.

Alzheimer hastalığı (AD), diğerleri arasında beyindeki anormal asetil ve butirilkolinesteraz seviyeleri ile karakterize ilerleyici bir nörodejeneratif hastalıktır. Yapılan çalışmada, AChE inhibisyonu için en yüksek potansiyel, karabuğday balı (%39.51 inhibisyon) durumunda gözlenirken, çok çiçekli bal BChE inhibisyonu için en yüksek kapasiteyi (%39.76) gösterdi. Çalışma, balların zengin bir kolinesteraz inhibitör kaynağı olabileceğini ve bu nedenle Alzheimer hastalığı tedavisinde rol oynayabileceğini ortaya konmuştur.

Meşe balı

Antioksidanlar, düşük konsantrasyonlarda çeşitli organik bileşiklerin serbest radikal mekanizmalı oksidasyonunu engelleyen veya önleyen bileşiklerdir.

Meşe balı, meşe yaprak bitlerinden veya bazı stres koşulları altında meşe yapraklarından salınan şekerli maddeden üretilir. Bu nedenle, hem meşe hem de çam balları salgı balı olmasına rağmen, meşe balı oldukça farklı bir bileşime ve biyolojik olarak aktif özelliklere sahiptir.

Hyaluronidazlar, ağırlıklı olarak hyaluronik asit (HA) degradasyonunu katalize eden ve insanlarda, bakterilerde ve omurgasızlarda yaygın olan bir enzim sınıfıdır. Hyaluronidazlar birçok patolojik hastalığa karışır ve inhibitörleri anti-enflamatuar, anti-alerjik, anti-tumoral, anti-aging, anti-romatoid, anti-toksin ve antimikrobiyal ajanlar olarak potansiyel regülatörler olarak hizmet eder. Yapılan araştırmada Türkiyenin çeşitli bölgelerinden toplanan balların içinde en yüksek anti-hiyalüronidaz aktivitesi meşe balı, ardından kestane ve karabuğday ile sergilenmiştir (Kolaylı ve ark 2016).

Şahin (2016) yaptığı bilimsel çalışmada Meşe, Kestane ve Polifloral balları arasında karşılaştırma yaparak, Meşe balının en yüksek üreaz inhibisyonu sergilediğini, bunu kestane ve polifloral balın izlediğini. Meşe balının önleyici değerinin, polifloral balınkinden yaklaşık 3 kat daha büyük olduğunu belirtmiştir. Araştırmacı Meşe balının fenolik yapı moleküllerince çok zengin olduğunu, fenolik yapı moleküllerinin, fenolik asitler, flavanoller, pro-antosiyaninler ve tanenlerin olduğunu, bu ikincil metabolitlerin sadece anti-oksidan aktivitelere değil, bunun yanında anti-mikrobiyal, anti-tumoral ve anti-enflamatuar fonksiyonlara sahip olduğunu belirtmiştir.

Antioksidanlar; yaşlanmaya, kanser ve diğer bazı hastalıklara neden olan serbest radikallerle reaksiyona girerek onları etkisis hale getiren moleküllerdir. Yunanistan’da yapılan bir çalışmada farklı bitki kaynaklı balların antioksidant özellikleri karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucu en yüksek antioksidant özelliği meşe balı göstermiştir.

Şekil-) Turunçgil, Köknar, Meşe, Çam ve Kekik ballarında Serbest radikal mekanizmalı oksidasyonunu engelleyen bileşenlerin yüzdesi (Karabagias ve ark.,2020)

Yakup ve ark., (2019) yaptıkları çalışmada Kırklareli bölgesinden meşe (Querces frainetto) balının polifenolik bileşenlerini HPLC yöntemi ile analiz etmişlerdir. Kalibrasyon grafikleri hazırlamak için on dokuz fenolik standart kullanılmıştır.Yedi fenolik asit (gallik asit, protokateik asit, p-OH benzoik asit, kafeik asit, syringik asit, p-kumarik asit, ferulik asit) ve on iki flavonoid (kateşin, epikateşin, rutin, mirisetin, resveratrol, daidzein, luteolin, t- sinnamik asit, hesperetin, chrysin, pinokembrin, kafeik asit fenilester (CAPE) kullanılmıştır. Epikateşin, rutin, luteolin ve hesperetin dışındaki tüm polifenoller değişen miktarlarda tespit edildi. Protokateik asit, ferulik asit, mirisetin ve chrysin en bol fenolik bileşiklerdi.

Balın toplam fenolik içeriği 54 ila 88 mg GAE/100g olarak hesaplanmıştır.

Özetle, meşe balı zengin polifenol çeşitliliği ile yüksek apiterapötik değere sahiptir.

Şekil-2) Kırklarelinin 5 farklı yerinden toplanan meşe ballarının toplam fenoloik içerikleri

Şekil-3) Meşe balının fenoloik madde içeriği

KAYNAKLAR

Baranowska-Wójcik, E., Szwajgier, D., & Winiarska-Mieczan, A. (2020). Honey as the Potential Natural Source of Cholinesterase Inhibitors in Alzheimer’s Disease. Plant Foods for Human Nutrition, 1-3.

Hunter, M., Kellett, J., D’Cunha, N. M., Toohey, K., McKune, A., & Naumovski, N. (2020). The Effect of Honey as a Treatment for Oral Ulcerative Lesions: A Systematic Review. Exploratory Research and Hypothesis in Medicine.

Karabagias, I. K., Karabagias, V. K., & Badeka, A. V.(2020) Possible complementary packaging label in honey based on the correlations of antioxidant activity, total phenolic content, and effective acidity, in light of the FOP index using mathematical modelling. European Food Research and Technology, 1-10.

Sahin, H. (2016). Honey as an apitherapic product: its inhibitory effect on urease and xanthine oxidase. Journal of enzyme inhibition and medicinal chemistry, 31(3), 490-494.

Samarghandian, S., Farkhondeh, T., & Samini, F. (2017). Honey and health: A review of recent clinical research. Pharmacognosy research, 9(2), 121.

Samat, S., Mohd Nor, N., Hussein, F. N., Eshak, Z., & Ismail, W. I. W. (2017). Short-term consumption of Gelam honey reduces triglyceride level. International Food Research Journal, 24(4).

Tan, J., Jia, T., Liao, R., & Stapleton, F. (2020). Effect of a formulated eye drop with Leptospermum spp honey on tear film properties. British Journal of Ophthalmology.

Yakup, K. A. R. A., Can, Z., & Kolaylı, S. (2019). HPLC analyses of polyphenolic compounds in oak (Querces frainetto) honey from Kırklareli region of Turkey.Turkish Journal of Analytical Chemistry,1.